Ekologiczny klej – czy to możliwe?
W dzisiejszych czasach trudno jest nam nie myśleć o stosowaniu ekologicznych rozwiązań w życiu codziennym. Segregowanie śmieci, ograniczenie użycia tworzyw sztucznych, korzystanie z komunikacji miejskiej zamiast prywatnych samochodów – to czynności, które wykonujemy w trosce o naszą planetę. Niewiele osób wie, iż w przemyśle istnieje wiele alternatywnych produktów, których wykorzystanie nie obciąża środowiska naturalnego. Jednym z nich są kleje zwierzęce – alternatywa dla tradycyjnych sposobów łączenia materiałów.
Historia stosowania
Początki wykorzystywania klejów zwierzęcych datuje się na czasy starożytne, a nawet prehistoryczne. Nie był to jednak wynalazek szeroko rozpowszechniony. Spoiwa ze sproszkowanych zębów konia były tworzone przez ludzi już sześć tysięcy lat przed narodzinami Chrystusa. Przyjmuje się, iż na dużą skalę zaczęli go produkować i stosować Egipcjanie około roku 1500 p.n.e., rozgniatając kości zwierząt nad ogniem, a następnie nanosząc masę za pomocą szczotki na oczyszczone powierzchnie. Pierwsza fabryka takiego kleju została założona na przełomie XVII/XVIII wieku w Holandii.
Zastosowanie
Współcześnie znajdujemy zastosowanie klejów zwierzęcych w przemyśle introligatorskim (konserwacja manuskryptów), papierniczym, stolarskim (materiały ścierne), medycznym oraz muzycznym. Wykorzystujemy je w produkcji instrumentów smyczkowych oraz chordofonów szarpanych. Konserwatorzy wykorzystują potencjał kleju do ciemnienia z czasem do odnawiania zabytków osłoniętych przed wodą. Popularność organicznych spoiw spadła wyraźnie w latach czterdziestych, kiedy na rynek wprowadzono kleje syntetyczne – trwalsze i tańsze od organicznych.
Cechy charakterystyczne
Kleje pochodzenia zwierzęcego są właściwie w całości biodegradowalne. Stąd wynika ich ogromna zaleta dla osób i firm, które chcą, aby ich działania nie nadwyrężały środowiska. Składniki wykorzystywane w produkcji są pozyskiwane równolegle do uboju bydła (kolagen zawarty w kościach i skórze zwierząt). Proces produkcyjny to kilka prostych czynności, które nie zmieniły się od tysięcy lat: oczyszczanie surowców, kąpiel w roztworze bogatym w jony wapnia, wydobycie materiału, żelowanie i suszenie. Klej pozyskany ze skóry jest często silniejszy od tego z kości i zazwyczaj przewyższa swoją wytrzymałością strukturę wielu materiałów (na przykład drewno). Ważną cechą techniczną jest zdolność do wypełniania ubytków w klejonych powierzchniach, co ułatwia nam łączenie powierzchni o nieregularnej strukturze. Gotowy produkt jest rozpuszczalny w wodzie i pozbawiony toksyczności. Możemy go spotkać w sklepie w wielorakiej postaci: proszku, płatków, granulek.